Stres, organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanmasıyla ortaya çıkan bir gerginlik durumudur. Bir başka deyişle, günlük hayatta karşılaştığımız, bizi baskı altına alan ve sıkıntıya sokan durumlar toplamıdır. Tehlike ile karşılaşınca canlı kendini korumaya çalışır. Eğer savaşabileceği türden tehlikeyse savaşır, savaşamayacağı türdense ondan kaçar. Stres, hayatın bir gerçeğidir ancak aşırı stres, insanı iş göremeyecek bir duruma getirip, ciddi sorunlar da yaratabilir. Ancak stresin olumlu bir yanı da vardır. Herkes için değişebilen ama belirli dozda stres, etkili bir işleyiş için gereklidir. Bu tür stres insanda fiziksel ve ruhsal gelişmelere, büyümeye ve olgunlaşmaya yol açar. Olumlu ve olumsuz stres arasındaki farklılık, kişinin stres oluşturucu olay ya da ortamı nasıl algıladığına ve onunla nasıl başa çıktığına bağlıdır.

STRES ÇEŞİTLERİ

Fiziki Çevreden Kaynaklananlar:

  • Hava kirliliği
  • Gürültü
  • Kalabalık
  • Radyasyon
  • Sıcaklık

İş veya Meşguliyetten Kaynaklananlar:

  • Ağır iş
  • Gece işi
  • Vücuda aşırı yüklenme
  • Zaman baskısı altında çalışma
  • Kişiler arası çatışmalar

Psikososyal Ögelerden Kaynaklananlar:

  • Günlük Stresler: Günlük hayatın basit gerilimleridir. Trafikte sıkışmak veya karşılaşılan bir terslik, evde işlerin aksaması, çocuk ağlaması, yemeğin yanması gibi durumlar buna örnek olarak gösterilebilir.
  • Gelişimsel Stresler: Gelişimsel nitelikteki olayların sebep olduğu streslerdir. Burada söz konusu olan çocuk veya yetişkinlerin kronolojik durum ile ortaya çıkan gelişimleridir. Örneğin; çocuğun okula başlaması, 11-13 yaşlarında buluğ çağ, orta yaşın sonlarında menopoz ve andropoz, yetişkinlikte iş hayatına geçiş.
  • Hayat Krizleri Niteliğindeki Stresler: Hayatımıza başlı başına biçim verecek nitelikteki olayların yarattığı streslerdir. Ciddi hastalıklar, doğum, aile bireylerinden birinin ölümü, işten çıkarılma gibi durumlar örnek olarak gösterilebilir.

STRESTEN KORUNMA YOLLARI

Psikolojik anlamda stres kişiye özgü bireysel bütünlüğü bozucu ve zorlayıcı etkenlerdir. İnsanlar stres karşısında psikolojik ve sosyal bütünlüğü korumak amacındadırlar. Bu korumayı hem bilinçdışı mekanizmalar hem de bilinçli çabaları ile yaparlar. Kişiyi koruyan mekanizmalardan birincisi “ben savunma mekanizmaları” denilen bilinçdışı çalışan, gerçeği bozan korunma yollarıdır. En çok kullanılanları: Bastırma, unutma, karşı tepki geliştirme, yansıtma, yer değiştirme ve gerilemedir. Kişiliği koruyan diğer mekanizmalar bilinç ve çaba gerektiren gayretlerdir. Stresten korunmak için yapmanız gerekenler ise şöyle:

  • Bazı durumların stres yaratacağını bilin ve bunu baştan kabul edin.
  • Spor yapın, beslenmenize dikkat edin ve aşırı kafein&alkol kullanımından uzak durun.
  • Sizi strese sokacağını bildiğiniz durumlar için, eğer yapabiliyorsanız başka alternatifler yaratın.
  • Mükemmeliyetçi olmaktan kesinlikle vazgeçin.
  • Trafik sizi strese sokuyorsa, henüz yola çıkmadan trafik olacağı fikrini kabul edin ya da araç kullanmak sizi strese sokuyorsa toplu taşıma kullanmayı deneyin.
  • Stres karşısında mizah kullanmayı deneyin. Bu yaşadığınız durumu önemsizleştirecektir.
  • Mutlaka birkaç tane hobi edinin.