Harvard Tıp Fakültesi Nöroloji Profesörü ve Boston Çocuk Hastanesi Uyku Bozuklukları Bölümü direktörü Dr.Richard Ferber, “Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri’’ adlı kitabında, doğumdan yetişkinliğe kadar çocukların sağlıklı bir uyku alışkanlığı edinmesi konusunda bilgiler veriyor. Kitapta yer alan önemli bölümleri, sizler için derledik. Eğer çocuğunuz uyku sorunu yaşıyor ve siz de onu uyutmak da zorlanıyorsanız bu bilgiler oldukça işinize yarayacak. Dr. Richard Ferber’in 20 yıl aradan sonra yeniden güncellenen kitabında; çocuklarda görülen uyku sorunları, çocukların uyku gereksinimleri, kendi kendine uykuya dalmayı öğretmek ve uykuya dalmada yardımcı olmak üzere ilaç tavsiye edilmesi gibi pek çok konuda yeni bilgiler yer alıyor. Çoğumuzun “ağlatma yöntemi” olarak da bildiği Ferber yöntemi temel olarak, 6 aylıktan büyük bebeklerin belli bir süre boyunca, belki de her gece ağlamasına izin verilerek, başkasının yardımına gereksinim duymadan, kendi kendine uykuya dalmayı öğrenmesini amaçlıyor.
Ferber Yöntemi asıl olarak Amerikan Pediatristler Akademisinin, çocukların kendi kendilerini sakinleştirmeyi bilmeleri gerektiği yönündeki temel tavsiyesine dayanıyor. Yöntem, birçok uzman tarafından kabul görmekle birlikte, anne-babaları katı ve duygusuz davranmaya yönelttiği gerekçesiyle bazı çevreler tarafından da eleştiri oklarına hedef oluyor.
Anne-Babaların Uyku Sorunu Olan Çocuğa Yaklaşımı
Çocuğun gece boyunca iyi bir şekilde uyuması için; ilk olarak uykunun niteliği, uykunun gelişimi ve her yaşta normal olarak olması gerekenlerin anlaşılması gerektiğini söyleyen Dr. Ferber; “Bir çocuğun uyku sorunları varsa, öncelikle bunun tüm nedenlerini anlamaya çalışın, ancak nedenleri belirledikten sonra bir çözüm geliştirmeniz mümkün olabilir. Sorun sadece uyku saatlerinin yanlış olmasından kaynaklanıyorsa, saatlerin ayarlanması sorunu çözümleyebilir. Soruna küçük çocuğun gece aşırı beslenmesi neden oluyorsa, beslenme miktarı azaltılmalıdır. Herhangi bir sorunun pek çok çözümü olabilir. Bazı aileler için daha yararlı olan ya da ailenin felsefesine uyan bir şey başka bir aile için aynı şekilde yararlı ya da uygun olmayabilir” diyor. Dr. Ferber bazı çocukların diğerlerine kıyasla daha fazla uykuya ihtiyaç duyduğunu belirtiyor ve ekliyor: “Ancak uyku süreleri arasındaki farklar birçok kişinin düşündüğünden çok daha azdır. Çocukların toplam uyku süresi farklılıkları çoğunlukla iki saatlik fark içerisinde yer alır. Ayrıca toplam uyku gereksinimlerindeki değişim son derece yavaş gerçekleşir, 6 aylıkken 12 saat olan toplam uyku gereksinimi ergenliğin sonunda 9 saate düşer.”
Bebeklerde En Sık Rastlanan Uyku Saati Sorunları
Dr. Ferber’e göre uyku saatleri her yaşta ve çok çeşitli biçimlerde yanlış olabilir. Bebeklerde sık görülen bir sorun bebeklerin gün içerisinde çok uzun sürelerle uyutulmasının bebeğin gece iyi bir şekilde uyumasını engellemesidir. Bir diğer sorun da bebeğin çok erken yatırılması ve sabahları da anne-babasından çok daha erken uyanmasıdır. Gündüz uykularının süresinin kısaltılması veya bebeğin akşam daha geç yatırılması bu sorunları çözer. Bir başka sorun da bebeklerin 6 aydan sonra bile hala günde dört-beş kez kısa gündüz uykusu uyumasından kaynaklanır. Gündüz uykularının bu şekilde kısa kısa olması bebeğin uyandığında daha kısa sürede yorulması ve yeniden kısa bir uykuya gereksinim duyması anlamına gelir. Çoğunlukla bu döngü gece de devam eder ve gece uykusu da kısa uyku periyotlarına bölünür. Gündüz uykuları arasındaki sürenin aşamalı olarak uzatılması, takip eden gündüz uykusunun süresinin de uzamasını sağlayacak ve böylece döngü kırılacaktır. Bir çocuğun temel olarak iyi uyuması, ancak normal gece uyanmalarında yeniden uykuya dalabilmek için anne-babasının bazı şeyleri (sırtına hafifçe vurarak pışpışlamak, kucağa almak ya da sallamak gibi) tekrar tekrar yapmasına gereksinim duyması, özellikle üç ya da dört aylıktan sonra bir sorun olarak kabul edilebilir. Bu gibi alışkanlıklar, anne-babanın çocuklarının uyumasını tercih ettiği şartlara dayalı olarak belirleyeceği yeni alışkanlıkların edindirilmesi ile kırılabilir. Sadece birkaç günde çocuklarına bağımsız olarak yeniden uykuya dalmayı öğretebilirler. Örneğin gece boyunca çocukları ile aynı yatakta uyuyorlarsa, artık yeniden uykuya dalabilmesi için anne çocuğunun saçları ile oynamasını istemeyebilir veya baba kızını sallamak istemeyebilir. Amerikan Pediatristler Akademisinin son rehberlerinde, çocukla birlikte uyunması konusuna şiddetle karşı çıkılıyor. Ebeveyn yatağının yanına ayrı bir bebek yatağı koymak en iyi seçenek gibi görünüyor.
Çocuklarda Uyku İlacı Kullanımı
Genellikle ilaç tavsiye edildiğinde uyku sorununun gerçek nedeni saptanamamış ve tedavi edilmemiştir. Örneğin uygunsuz bir uyku saati düzeni olan çocuklarda hem uykuya dalma hem de takip eden okul ve davranış sorunlarına neden olabilen uykusuzluk sorununun çözümlenmesi için uyku zamanlarının düzeltilmesi gereklidir. Gece uykuya dalma, sabah uyanma, gün içinde konsantre olma ve uykusuzluğa bağlı öfke patlamalarının kontrol edilebilmesi için bu gibi sorunların ilaçla tedavi edilmemesi gereklidir.
